به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ کتاب «حامیان علم و فناوری در جهان و ایران» تالیف رضا ماحوزی توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در زمستان 1398 در 225 صفحه، با شمارگان 600 نسخه و به قیمت 30000 تومان به زیور طبع آراسته و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت.

این کتاب به سفارش ستاد خیرین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با هدف توسعه ادبیات خیریه‌های آموزش عالی نگارش شده و دکتر غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز بر آن مقدمه‌ای نگاشته است.

مولف در مقدمه کتاب هدف از نگارش آن را به شرح زیر می‌گوید: «کتاب پیش‌رو با هدف استفاده از تجربیات جهانی توسعة بنیادهای حامی علم و فناوری در دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و فناوری کشور تألیف شده است.»

در بخش دیگری از همین مقدمه درباره ضرورت شناخت خیریه‌ها آمده است: «محقق با بررسی موضوعاتی عام‌تر، چون تاریخ خیریه‌ها در جهان اسلام و خارج از جهان اسلام، در پی یافتن نکاتی درباره بنیادهای حامی علم و فناوری و کشف مناسبات آنها با دیگر زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی است. بدین منظور، بررسی بخش درخور ملاحظه‌ای از آنچه به بنیادهای حامی علم و فناوری مربوط است و نیز انواع خیریه‌ها، به‌ویژه اقسام شناخته‌شده‌تر آنها در شرق و غرب، ضروری است.»

در فصل نخست کتاب، تاریخچه‌ای مختصر از وضعیت بنیادهای مردمی (خیریه‌ها) در جهان (اعم از جهان اسلامی و غیراسلامی) ارائه شده است. مولف قصد نداشته منشأ بنیادها را  شناسایی کند بلکه آنها را به نیّت نیل به هدف خود، یعنی معرفی بنیادهای حامی علم و فناوری، بررسی می‌کند. همچنین، متناسب با تاریخ اخیر بنیادهای مردمی و شرکتیِ حامی علم و فناوری تجربیات جهانی در این خصوص شناسایی و معرفی می‌شود؛ تجربیاتی که فهمی از کارکرد بنیادهای حامی به دست می‌دهد.

بخش دوم فصل نخست شواهدی را از کارهای خیر سلسله‌های حاکم بر ایران نشان می‌دهد که قابل تعمیم به حوزه خیریه‌های علم و فناوری است. این بخش نیز ادعا ندارد که چیزی را از مقوله تاریخ خیریه‌های علم و فناوری به ‌صورت جامع و کامل ثبت و ضبط کرده است. با این حال، همین چند نمونه مختصر از مدارس و کتابخانه‌های ایران و خارج از ایران با جست‌وجوی طاقت فرسا در منابع به دست آمده و گویای سابقه وجود انواعی از خیریه مرتبط با آموزش و پژوهش در سنّت ایرانی ـ اسلامی است.

فصل سوم درخصوص فعالیت‌های ستاد خیّرین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در پانزده سال اخیر و فعالیت‌های بنیادهای دانشگاهی متعدد در سراسر کشور است. ذکر راهبردهای آتی ستاد خیّرین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و روند روبه‌رشد فرهنگ همیاری با مراکز آموزش عالی در ایران نیز در همین فصل تشریح و بررسی شده است.

در فصل چهارم و پایانی تحقیق حاضر، متناسب با تجربیات جهانی و اقتضائات و امکانات داخلی راهکارهایی عملیاتی برای توسعه فعالیت‌های نیک‌خواهانة افراد، سازمان‌ها و بنیادها و شرکت‌ها و مراکز اقتصادی و تجاری پیشنهاد شده است.

در پشت جلد کتاب نیز مقدمه‌ای از وزیر علوم، تحقیقات و فناوری منصور غلامی آمده است: «توسعه و حمایت از بنیادهای حامی علم و فناوری، نه یک نسخه موقتی برای صرف عبور از بحران­‌های مستحدثه، بلکه راهبردی عمیق برای اجرایی کردن اندیشه مسئولیت دانشگاه و دعوت از صاحبنظران و متخصصان و خیرین محلی و ملی و بین‌المللی برای هدایت برنامه‌­های جاری و آتی دانشگاه و مراکز پژوهشی متناسب با تشخیص‌­های خردمندانه و موقعیت‌­سنجانه است. این در واقع اصلی‌­ترین مضمون برداشتن دیوارهای میان دانشگاه و جامعه و عمل به مسئولیت متقابل این دو در قبال یکدیگر است.»  

مولف در ابتدای فصل اول می‌نویسد: «فصل حاضر، که در دو بخش «کشورهای غیر اسلامی» و «کشورهای اسلامی» تنظیم شده است، ضمن دادن اطلاعاتی درباره بنیادهای خیریه مردمی دیگر کشورها به بنیادهای حامی علم و فناوری می پردازد».

نویسنده در جمع بندی این فصل می‌نویسد: «امروزه «آموزش» در کناز موضوعاتی چون معنویت، بهداشت و تغذیه از موضوعات ارزشمندی است که بنیادهای نیکوکاری جهان بر آن متمرکزند و قالب‌های گوناگونی برای پوشش آن تدارک داده‌اند.»

در ادامه همین جمع‌بندی به آمارهایی از دانشگاه‌های مختلف دنیا از جمله دانشگاه بریستون اشاره می‌کند: «آمار دانشگاه بریستون انگلستان در سال 2004 از میزان مبالغ اهدایی و وقفی به حوزه آموزش عالی حاکی است که انگلیسی‌ها سالانه 600 میلیون پوند به دانشگاه‌ها اهدا می‌کنند و سهم هر دانشجوی کارشناسی از این میزان حدود 400 پوند در سال است. طبق آمار سایت گاردین در سال 2010، انگلستان در فهرست بخشنده‌ترین کشورهای جهان در رتبه چهارم قرار دارد. پس از انگلستان، ایالات متحده آمریکا و سپس کشورهای اروپایی چون هلند، سوئیس، نروژ، اتریش، دانمارک، آلمان، ایرلند و اسلونی دررتبه نخست قرار دارند.»

در فصل دوم که با عنوان ریشه‌های کهن آموزش و پرورش و بنیادهای حامی علم و فناوری در ایران آمده است به تاریخ چگونگی آموزش در تاریخ ایران از باستان تا عصر حاضر پرداخته شده و در همین فصل آمده است: «طبق آمارها، 37 درصد از مدارس فعال فعلی را خیرین مدرسه‌ساز ساخته‌اند. این درصد در برخی از استان‌ها بیشتر است به گونه‌ای که 50 درصد از فضای آموزشی قم را خیرین فراهم کرده‌اند و 3000 خیر مدرسه‌ساز در خراسان رضوی مجدانه فعالیت دارند.»

گفتنی است که در پشت جلد عکسی از علیرضا افضلی‌پور خیر و سازنده دانشگاه شهید باهنر کرمان چاپ شده است.